Yasal Metroloji

Share on facebook
Facebook
Share on twitter
Twitter
Share on linkedin
LinkedIn

Yasal Metroloji Nedir?

Yasal Metroloji, köken olarak metre kelimesine dayanmakta olup, sözlük anlamıyla “ölçüm bilimi” olarak tanımlanmakta ve genel olarak bilimsel metroloji, endüstriyel metroloji ve yasal metroloji olmak üzere üç kategoride ele alınmaktadır.

Yasal Metroloji

Yasal Metroloji

Bilimsel metroloji;

ölçüm birim sisteminin oluşturulması, yeni ölçme yöntemlerinin geliştirilmesi gibi ölçüm standartlarının en üst seviyede organizasyonu ve sürdürülmesiyle ilgili faaliyetleri kapsamaktadır.

Bilimsel metroloji konusundaki faaliyetler dünyada metroloji ile ilgili enstitülerce yürütülmekte olup ülkemizde bu alanda TÜBİTAK bünyesinde yer alan Ulusal Metroloji Enstitüsü(UME) çalışmalarını sürdürmektedir.

Endüstriyel (veya uygulamalı) metroloji;

Bilimsel metrolojinin üretim ve diğer süreçlerdeki kullanımına yönelik uygulamaları ifade etmekte olup, kullanılan ölçüm cihazlarının uygunluğu ile bu cihazların kalibrasyonlarının ve yapılan ölçümlerin kalite kontrollerinin gerekli şartları taşıdığını (örneğin ölçüm cihazlarının kalibrasyonlarının izlenebilirliği gibi) garanti altına alan faaliyetleri kapsamaktadır.

Bu faaliyetler başta Türk Akreditasyon Kurumu (TÜRKAK) ve Türk Standardları Enstitüsü (TSE) olmak üzere uygunluk değerlendirme kuruluşları ve diğer kalibrasyon laboratuvarlarının sorumluluğunda yürütülmektedir.

Yasal metroloji;

Ölçüleri, ölçü birimlerini, ölçü aletlerini, ölçü yöntemlerini ilgilendiren ve yetkili kuruluşlar tarafından yasal gereklerden kaynaklanan (örneğin çevre, sağlık, güvenlik, kullanıcının korunması ve adil rekabet ortamı gibi) hususlara ilişkin yürütülen faaliyetler olarak tanımlanmakta olup, bu faaliyetlerde Bakanlığımız Metroloji ve Standardizasyon Genel Müdürlüğü (MSGM) sorumluluğunda yürütülmektedir.

MSGM’nün yasal metroloji kapsamındaki görevleri aşağıdaki şekilde belirlenmiştir:

  • Metroloji politikasını belirlemek ve metroloji alanında stratejiler geliştirmek, uygulanmasını sağlamak ve izlemek.
  • Yasal metroloji ve hazır ambalajlama alanında teknik düzenlemeler ile ilgili standart listelerini hazırlamak ve uygulamaya koymak, bu alanda piyasa gözetimi ve denetimi yapmak veya yaptırmak.
  • Yasal metroloji kapsamına alınacak veya kapsamdan çıkartılacak ölçü aletlerini belirlemek, yasal metroloji alanında izlenebilirliği sağlamak için gerekli teknik ve idari altyapıyı oluşturmak.
  • Ulusal ölçü etalonlarının bulundurulma ve kontrol esaslarını belirlemek.
  • Yasal metroloji ve hazır ambalajlama alanında teknik düzenlemesi ve standardı bulunmayan ürünlerin denetimine esas olacak özellikleri tespit etmek veya ettirmek.
  • Metroloji, standardizasyon, akreditasyon ve uygunluk değerlendirmesi alanlarında stratejiler belirlemek, bunların uygulanmasında ilgili kuruluşlar arasında koordinasyonu sağlamak.
  • Laboratuvarlar kurmak veya kurdurmak, kurulan laboratuvarların belirlenen usul ve esaslar çerçevesinde çalışmalarını sağlamak ve kontrol etmek.
  • Yasal metroloji alanında uluslararası gelişmeleri izlemek ve değerlendirmek; bu alanda faaliyet gösteren uluslararası kuruluşlara katılmak ve işbirliği yapmak.
  • Yasal metroloji alanında yetkilendirilecek uygunluk değerlendirme kuruluşları ile teknik hizmet kuruluşlarının taşıması gereken nitelikleri belirlemek, bunları görevlendirmek, gerektiğinde görevlendirmeyi geçici olarak durdurmak veya iptal etmek.

Yasal Metrolojiye İlişkin Hizmetler 

Yasal metrolojiye ilişkin hizmetler, 3516 sayılı “Ölçüler ve Ayar Kanunu” ile 4703 sayılı “Ürünlere İlişkin Teknik Mevzuatın Hazırlanması ve Uygulanmasına Dair Kanun” hükümleri çerçevesinde yürütülmektedir.

3516 sayılı Ölçüler ve Ayar Kanunu, ölçü aletlerine münhasır bir kanun olup, amacı milli ekonominin ve ticaretin gereklerine ve kamu yararına uygun olarak Türkiye hudutları içinde her türlü ölçü ve ölçü aletinin doğru ayarlı ve uluslararası birimler sistemine uygun olarak imali ve kullanılmasını sağlamaktır.

Söz konusu mevzuat kapsamında ölçü ve ölçü aletlerinin ilgili teknik düzenlemesine uygun olarak piyasaya arzı, kullanıma sunulması ve muayenelerine ilişkin işlemler yürütülmektedir.

Ölçü aletleri ile ilgili olarak yapılan işlemler aşağıdaki gibi üç aşamada değerlendirilebilir:

a) Tasarımdan piyasaya arzına kadar yapılan işlemler,
b) Piyasaya arz edilmiş ölçü aletlerine ilişkin işlemler,
c) Kullanımdaki ölçü aletleri ile ilgili işlemler.

a) Tasarımdan piyasaya arzına kadar yapılan işlemler

Ölçü ve ölçü aletlerinin piyasaya arzına ilişkin işlemler, 17/10/2008 tarihli ve 27027 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Ölçü ve Ölçü Aletleri Tip Onay Yönetmeliği ile düzenlenmiştir.

Söz konusu Yönetmelik hükümlerine göre; ölçü ve ölçü aleti imal veya ithal edilebilmesi için ilgili teknik düzenlemesi uygun olarak tip onayının alınması gerekmektedir. Bu çerçevede;

  • Yeni yaklaşım direktiflerinden uyumlaştırılan yönetmelikler kapsamındaki ölçü aletlerinin, ilgili teknik düzenlemesine göre tip onayları alınmış, muayene işlemleri, muayene işaretleri ve/veya damgalama işlemleri yapılmış ve onaylanmış kuruluş ile işlemleri tamamlanmış olarak piyasaya arz edilmesi,
  • Klasik yaklaşım direktiflerinden uyumlaştırılan yönetmelikler kapsamındaki ölçü aletleri için AT tip onay belgesi alınması,
  • AB mevzuatından uyumlaştırılan yönetmelikler kapsamına girmeyen diğer ölçü ve ölçü aletleri için ise, Bakanlığımızdan ulusal tip onay belgesi alınması gerekmektedir.
  • Bakanlığımızca verilen tip onay belgelerinde Türk Standardları Enstitüsü (TSE)’nün verdiği muayene ve deney raporları esas alınmaktadır.

Ölçü ve ölçü aletlerinin uygunluk değerlendirme faaliyetlerine ilişkin olarak Avrupa Birliği’nde Otomatik Olmayan Tartı Aletleri Direktifi (2014/31/EU) ve Ölçü Aletleri Direktifi (2004/22/EC) olmak üzere iki temel direktif bulunmaktadır.

Söz konusu her iki direktif de yönetmelik olarak uyumlaştırılmış olup yasal metroloji mevzuatımız AB mevzuatı ile tam uyumlu hale getirilmiştir.

Söz konusu Yönetmeliklerden;

  • Ölçü Aletleri Yönetmeliği (2004/22/AT); Su sayaçları, gaz sayaçları ve hacim dönüştürme cihazları, aktif elektrik enerji sayaçları, ısı sayaçları, su haricindeki sıvıların miktarlarını sürekli ve dinamik ölçen ölçme sistemleri, otomatik tartı aletleri, taksimetreler, malzeme ölçerler, boyutsal ölçüm cihazları ve egzoz gazı analiz cihazlarını,
  • Otomatik Olmayan Tartı Aletleri Yönetmeliği (2014/31/EU) ise sadece otomatik olmayan tartı aletlerini kapsamaktadır.

Bu uyumlaştırma çalışmaları ile birlikte Bakanlığımızın görev ve fonksiyonlarında da köklü değişiklikler olmuştur.

Bahse konu yönetmelikler kapsamındaki ölçü aletlerinin tip onay işlemleri daha önce Bakanlığımızca yürütülürken, bundan sonra onaylanmış kuruluşlar tarafından yürütülmeye başlanmıştır.

Bakanlığımız, onaylanmış kuruluşların atanması ve izlenmesi ile piyasa gözetimi ve denetimi (PGD) faaliyetlerine yoğunlaşmaya başlamıştır.

Yukarıda belirtilen direktiflerin uyumlaştırılmasından sonra, bu yönetmelikler kapsamındaki ölçü aletlerinin uygunluk değerlendirme faaliyetlerini yürütmek üzere onaylanmış kuruluş başvuruları başlamış ve Bakanlığımız tarafından bu başvurular değerlendirilerek görevlendirmeler yapılmaya başlanmıştır.

b) Piyasaya arz edilmiş ölçü aletlerine ilişkin işlemler

Ölçü aletlerinin Piyasaya sunulmasından sonra piyasada iken yapılan işlemler, 4703 sayılı Ürünlere İlişkin Teknik Mevzuatın Hazırlanması ve Uygulanmasına Dair Kanun hükümleri çerçevesinde; ürünün piyasaya arzı veya dağıtımı aşamasında veya ürün piyasada iken ilgili teknik düzenlemesine uygun olarak üretilip üretilmediğinin, güvenli olup olmadığının denetlenmesi amacıyla yürütülen Piyasa Gözetimi ve Denetimi(PGD) faaliyetlerini kapsamaktadır.

c) Kullanımdaki ölçü aletleri ile ilgili işlemler

Kullanımdaki ölçü ve ölçü aletleri aşağıdaki muayenelere tabi tutulur.

İlk muayene:

Yeni yapılan veya parçaların birleştirilmesi suretiyle meydana getirilen ölçü ve ölçü aletlerinin satışa veya kullanılmaya başlanmalarından önce veya ithal edilen ölçü ve ölçü aletlerinin yurda sokulmaları sırasında veya periyodik, ani, Şikâyet ve stok muayeneleri sonunda damgaları iptal olunan ölçü ve ölçü aletlerinin tamir ve ayarlanmalarından sonra veya ayarları bağlı bulundukları yere göre ayarlanmış olan ölçü ve ölçü aletlerinin ise her yer değiştirmeleri halinde uygulanır.

Periyodik muayene:

Belli sürelerde olmak üzere, bu Kanun kapsamına giren ölçü ve ölçü aletleri için yapılan genel muayenedir.

Ani muayene:

Bakanlık merkez ve taşra ölçüler ve ayar kuruluşları memurlarının görecekleri lüzum veya ihbar üzerine, ölçü ve ölçü aletlerinin bulundukları yerlerde habersizce yapılan muayenedir.

Şikayet muayenesi:

Bir ölçü ve ölçü aletinin doğru çalışıp çalışmadığını tespit etmek üzere, ölçü ve ölçü aleti sahibi veya diğer bir kimsenin yazılı müracaatı üzerine yapılan muayenedir.

Stok muayenesi:

İlk muayene damgasını taşıdıkları halde satılmayıp depo, atölye, imal veya satış yerlerinden, yahut henüz kullanılmasına ihtiyaç duyulmayarak stok halinde bulundurulan ölçü ve ölçü aletlerinin periyodik muayene süreleri içinde tekrar tabi tutuldukları bir muayene şeklidir.

Start typing to see posts you are looking for.
CLOSE
CLOSE